Przes艂ona czy przys艂ona?

   Czyli co wsp贸lnego ma fotografia z chomikami.

Do niedawna w literaturze fotograficznej i j臋zyku m贸wionym funkcjonowa艂 jedynie termin przys艂ona. W miar臋 upowszechniania fotografii, zw艂aszcza cyfrowej w ostatnich latach, coraz wi臋cej os贸b zacz臋艂o publikowa膰 mniej lub bardziej fachowe ksi膮偶ki i artyku艂y. Pisali cz臋sto ludzie b臋d膮cy fotograficznymi laikami. Np. dziennikarz, kt贸ry wcze艣niej p艂odzi艂 artyku艂y na temat komputer贸w, dosta艂 od szefa polecenie przetestowania i opisania nowej cyfr贸wki. Poniewa偶 s艂owo przys艂ona w mowie potocznej raczej nie wyst臋puje, bywa艂o cz臋sto, mniej lub bardziej 艣wiadomie, zast臋powane okre艣leniem przes艂ona, jako powszechnie znanym. No i zacz臋艂o si臋 pojawia膰 na tyle cz臋sto, 偶e w pewnym momencie r贸wnie偶 j臋zykoznawcy, zapewne akurat tak偶e fotograficzni laicy, wpisali je do s艂ownika jako kolejne, r贸wnoprawne okre艣lenie przys艂ony. Wida膰 tu analogi臋 do chomik贸w d偶ungarskich. Nazwa krainy geograficznej, D偶ungari膮 zwanej, w naszym kraju do powszechnie znanych z pewno艣ci膮 nie nale偶y. Do艣膰 dobrze kojarzona jest za to Mand偶uria, chocia偶 niewielu potrafi j膮 wskaza膰 na mapie. Efekt: osoba, kt贸ra po raz pierwszy spotka艂a si臋 z okre艣leniem chomik d偶ungarski, usi艂uj膮c je sobie p贸藕niej przypomnie膰, cz臋sto przekr臋ca je na chomik mand偶urski. Takie okre艣lenie spotyka艂o si臋 do艣膰 cz臋sto w sklepach zoologicznych, r贸wnie偶 na stronach internetowych. Przyk艂ad z inne beczki: gdy na naszym rynku pojawi艂 si臋 ry偶, okre艣lany po angielsku "parboiled", to nie do艣膰, 偶e to s艂owo brzmia艂o obco, to jeszcze by艂o trudne do wym贸wienia. No i kto艣 wymy艣li艂 bardziej swojskie "ry偶 paraboliczny"... Podobnie sta艂o si臋 z przys艂on膮.

Za okre艣leniem przys艂ona przemawia tak偶e potoczne rozumienie wyraz贸w przys艂oni膰 i przes艂oni膰. Przys艂oni膰 co艣 to tyle, co ograniczy膰 widoczno艣膰 czego艣, cz臋艣ciowo zas艂oni膰. Odpowiada to dzia艂aniu przys艂ony w obiektywie, kt贸ra w艂a艣nie ogranicza ilo艣膰 艣wiat艂a, poprzez regulacj臋 wielko艣ci otworu, przez kt贸ry to 艣wiat艂o przechodzi. Tymczasem przes艂oni膰, to zastosowa膰 jak膮艣 przegrod臋, uniemo偶liwiaj膮c膮 ogl膮danie czego艣.


Powr贸t