Kapliczka, krzyż czy figura?

Kapliczki, figury i krzyże przydrożne to wszechobecne, można powiedzieć odwieczne, elementy naszego polskiego krajobrazu. Jak je odróżnić - kiedy dany obiekt jest krzyżem, a kiedy kapliczką lub figurą?

Zacznijmy od typowych kapliczek. Jak widać, mogą być całkiem spore jak i bardzo małe, często zawieszane na drzewach.

Teraz typowe krzyże, chyba nikt nie ma co do tego żadnych wątpliwości.

Zaklasyfikowanie powyższych obiektów nie jest już takie oczywiste. Na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie, a tymczasem kolejno są tam dwie kapliczki i dwa krzyże. Po prostu o kapliczce mówimy wtedy, gdy istnieje jakaś wyraźna wnęka, wewnątrz której został umieszczony obiekt kultu - obraz, figura lub nawet jakiś niewielki krzyż. Musi istnieć coś postrzegane jako główny, centralny element, dla którego cała reszta, często bardzo rozbudowana, z okazałym krzyżem u góry, jest jednak tylko obudową, osłoną, kapliczką właśnie. Obiekty na dwóch ostatnich zdjęciach niczego takiego nie zawierają (chociaż ludzie często przyklejają do pierwszego z nich różne obrazki). Dominującym elementem jest krzyż. Cała reszta to tylko jego podstawa. Zdarzają się czasem kamienne krzyże, w których wnęka jest bardzo niewielka. Wtedy trudno jednoznacznie zakwalifikować taki obiekt. Może on być wtedy opisany jako krzyż lub kapliczka.

Na zdjęciu powyżej mamy natomiast figurę, czyli w zasadzie podobnie jak w wielu kapliczkach, ale tym razem brak jakiegokolwiek elementu, w postaci choćby niewielkiej osłony czy zadaszenia, z powodu którego można by mówić o kapliczce. Jest za to krzyż, ale i tak dominującym elementem kompozycji jest figura, toteż tego typu obiekt należy uznać za figurę, chociaż akurat w tym konkretnym przypadku krzyż odgrywa istotną rolę, toteż w literaturze akurat ten obiekt figuruje jako "figura Matki Bożej przed krzyżem". Można sobie zadać pytanie, jak duży musi być daszek i jak bardzo ma osłaniać figurę, by całość została uznana za kapliczkę. W wielu przypadkach, podobnie jak z krzyżami, klasyfikacja może nie być jednoznaczna. To co dla jednego jest jeszcze figurą, któs inny uzna za kapliczkę.

Często spotykamy krzyże z zawieszonymi niewielkimi kapliczkami. Jak je sklasyfikować? Pewnie jako dwa obiekty, czyli krzyż i kapliczkę. Z racji tego, że krzyż jest w tym wypadku elementem dominującym, obiekt będzie opisany jako krzyż, a że jest tam i niewielka kapliczka, to będzie widać na zdjęciach.